Zwevegem heeft een aantal heel waardevolle bossen en natuurreservaten.
Mortagnebos en Orveytbos
Het Mortagnebos en het Orveytbos zijn vrij toegankelijke bossen en worden beheerd door het Agentschap Natuur en Bos (ANB).
Het Mortagnebos van Sint-Denijs ontstond in 1971 en is dus een jong bos van 15 ha, bereikbaar via de Marberstraat. Het bos geniet mede bekendheid door het wandelnetwerk Land van Mortagne dat het bos doorkruist. Je treft er ook een speelbos. De naam Mortagnebos komt van ‘de heerlyckheede van het Mortansche’, het 18de-eeuwse landgoed van het Onze-Lieve-Vrouwhospitaal dat zich bevond op de plaats van het huidige bos.
Het Moense Orveytbos, 26 ha groot, kent zijn ontstaan in de graafwerken van het kanaal Bossuit-Kortrijk in 1973: de 2.25 miljoen m³ afgegraven kanaalaarde werd gestapeld waar zich nu het huidige Orveytbos bevindt. Het Orveytbos is bereikbaar via de Kraaibosstraat. Je vindt er naast bos ook hooilanden, struiken, poelen en kalkminnende planten zoals boslathyrus, bosorchis, rietorchis, bijenorchis, klavervreter en bochtige klaver . In dit gebied leven 23 soorten libellen, zelfs bedreigde soorten als tengere grasjuffer en bruine winterjuffer.
In deze vrij jonge bossen huizen vossen, reeën, bunzings, hermelijntjes en wezels. Bedreigde broedvogels zoals de nachtegaal en de zomertortel voelen er zich thuis net als de bosuil, de ransuil, de torenvalk en de sperwer. Heel wat wandel- en fietstochten gaan langs of door deze prachtige bossen.
Het gebied tussen beide bossen is erkend als natuurverwevingsgebied met als hoofdfunctie de landbouw weliswaar met expliciete natuuraccenten.
De Vaarttaluds
De flanken van het kanaal Bossuit-Kortrijk vormen kalkrijke kleilagen, de Moense Vaarttaluds. Ze zijn erkend als Vlaams natuurreservaat, samen met het jonge Braebos. Ze vormen samen met het Orveytbos een Europees habitatgebied dankzij de bijzondere kruidenvegetatie en de 7-tal soorten wilde orchideeën die weelderig tieren in de periode eind mei tot half juli. Dankzij dit grote aantal soorten is dit natuurreservaat de orchideeënrijkste site van Vlaanderen
Ook de diverse vogelsoorten waaronder de bosuil, de braamsluiper, de nachtegaal,…, de wilde reeën, de eekhoorns, de hazelworm en kamsalamander droegen bij tot de klassering als Europees habitatgebied.
Het Grandvalbos en het Kooigembos
Het Grandvalbos is 8 ha groot. Het gedeelte dat eigendom is van ANB is vrij toegankelijk. In het voorjaar vind je er tapijten van wilde hyacint en bosanemoon tussen de eiken-haagbeuken. Later op het jaar bloeien er de gevlekte aronskelk, muskuskruid, grote muur en kruipend zenegroen. Samen met het private Kooigembos (5 ha) vormt het 1 bosrelict van 13 ha. Beide bossen vind je in Sint-Denijs. Ze zijn, samen met de onmiddellijke omgeving beschermd als landschap. Ook hier passeren wandel- en fietsroutes.
Het Kooigembos in Sint-Denijs is één van de oudste restanten van een uitgestrekt bosgebied in het zuidoosten van de provincie. In dit bos werden sporen gevonden van nederzettingen uit de Ijzertijd en uit de Gallo Romeinse periode.
Het Banhoutbos
Zoals het Kooigembos is ook het Banhoutbos van Heestert private eigendom. Ze zijn zonder toelating niet toegankelijk. Het betreft een oud bos, waarschijnlijk sinds het midden van de 15 eeuw. De dikte van de humuslaag en de aanwezigheid van de adelaarsvaren, naast andere bosplanten als dubbelloof, salomonszegel en dalkruid, bevestigen het oude karakter van het bos. De naam Banhoutbos refereert naar bannelingenbos waar houtdieven en stropers werden opgesloten in de boswachterswoning.
Lettenhofpark en Surremontbos
Het Lettenhofpark vormt een groene long tussen Knokke en Zwevegem. Het is een recreatief park in volle ontwikkeling met een bos- en natuurzone en een speelbos. Het sluit aan op het sportcentrum, de visvijver, de parkbegraafplaats in aanleg, het jaagpad, het kanaal Bossuit-Kortrijk en de mountainbikeroute.
In november 2018 werd een eerste aanplant gerealiseerd van het Otegems Surremontbos van anderhalve ha groot. Een prachtig buurtproject. Op de site ligt een deel van het cyclocrossparcours en een grote poel waar de natuur weelderig tiert. Het is een speelbos met een voorbehouden plek om te picknicken en te barbecue-en.
Natuurgebied Heestert
Een zeer waardevol natuurgebied met bos, boomgaard en waterplas van 6 ha bevindt zich in de Kwadestraat in Heestert. Het gebied is niet toegankelijk want private eigendom. Het is de broedplek voor de grote karekiet en de bruine kiekendief.
De Trimaarzate
Natuur troef is het op de druk befietste Trimaarzate die deels over Zwevegems grondgebied loopt op de oude spoorwegbedding tussen Spiere-Helkijn, Sint-Denijs en Avelgem. Deze bedding is her en der verbreed en sluit aan bij het akkervogelgebied van Sint-Denijs. Op deze akkervelden worden acties ondernomen ten voordele van akkervogels zoals bv. het inzaaien van bloemenmengsels of het onderhouden en aanplanten van knotwilgen,… De blauwe kiekendief overwintert in dit gegeerd gebied na zijn broedseizoen in de Scandinavische landen.
Langs de Trimaarzate in Sint-Denijs is het Waterhoevebos aan de Waterhoeveboerderij volop in ontwikkeling met anderhalve hectare bos en anderhalve hectare hoogstammige boomgaard.
De naam Trimaarzate verwijst naar het vroegere treinvervoer van werklieden naar de Henegouwse koolmijnen. Zij werden zwervers of trimaars genoemd in de volksmond.
De Tuin van Adam en Eten
De tuin van Adam en Eten is een heel jong voedselbos vol biodiversiteit, aangelegd sinds januari 2020 in het kader van het project Duurzame Buurten. Deze tuin is steeds vrij toegankelijk.
Het streefdoel is een alternatieve soort van voedselproductie te voorzien in een complexe bosvorm. Alle vormen van vruchten, bessen, noten maar ook wortels en andere eetbare delen van planten kunnen hier op termijn geoogst worden. Al deze planten worden zodanig gecombineerd dat ze samen een dicht bos zullen vormen en elkaar versterken.
De torenvalknestkast wierp na enkele maanden reeds vruchten af.
De tuin bevindt zich op het einde van de Koffiestraat, parallel aan de Vuurkruisersstraat te Sint-Denijs. De ingang ligt langst het wandelpad “De Blekerijweg”. Volg de wegwijzers van in de Kooigemstraat of Driesstraat.
Open Ruimte plan Interfluvium
Vermeldenswaardig maar in de kinderschoenen staand, is het Open Ruimte plan Interfluvium waarmee Zwevegem en Kortrijk de handen in elkaar slaan om de natuur- en bosdoelstellingen in de regio te realiseren. Samen met belangengroepen zoals landbouw- en natuurverenigingen wordt er onderzocht hoe we Zwevegem klimaatrobuust kunnen maken door onder andere meer bos en natuur te voorzien. Door een brede samenwerking met de belanghebbenden wordt er naar een gezond evenwicht gezocht.
Natuurbeleving en wandelen of fietsen
Zwevegem heeft prachtige kouterlandschappen en dorpsgezichten. Vanop de Geitenberg bv. heb je een fantastisch mooi uitzicht op het uitgestrekt kouterlandschap van Kooigem-Sint-Denijs. Wist je dat er op 16 oktober 2020 een record aantal buizerds gespot werd in het zuiden van Sint-Denijs, vanaf de Geitenberg? Op 1 dag telde Natuurpunt 372 buizerds die op weg waren van Scandinavië naar overwinteringsgebieden in Frankrijk.
Het lokaal bestuur zet in op de trage wegen wat het meer dan de moeite maakt om één van de vele fiets- of wandeltochten te doen. Hiervoor verwijzen we naar onze pagina met wandelroutes en de pagina met fietsroutes.
Bij Natuurpunt kan je ook natuurwandelingen op maat in een thema naar wens aanvragen. Mogelijke thema’s zijn vogels, planten, bomen, amfibieën, natuurgebieden,…
Contact: npzwevegem@natuurkoepel.be of www.natuurpunt.be/afdelingen/natuurpunt-zwevegem